Bilişsel davranışçı yaklaşımların ve kişiselleştirilmiş egzersiz uygulamaların yorgunluğa etkileri
Kronik yorgunluk, inflamatuar romatizmal hastalıkları olan kişilerde yönetimi zor bir sorundur. Bilişsel davranışçı yaklaşımlar ve kişiselleştirilmiş egzersiz programları etkili olabilir, ancak farklı inflamatuar romatizmal hastalıklardaki etkinlikleri tam olarak bilinmediği için çok sık uygulanmaz. Yorgunluk, inflamatuar romatizmal hastalıklar arasında en sık hissedilen ve paylaşılan semptomlardan biridir.
Bu alandaki önemli gelişmelere rağmen, hastaların %80'i yorgunluk bildirmekte ve %70'den fazlası yorgunluğun ağrı kadar önemli olduğunu düşünmektedir.1,2
Yorgunluk, yaşam kalitesini önemli şekilde olumsuz etkileyen bir sorundur ve iş göremezliğin başlıca nedenlerindendir.3
İnflamatuar romatizmal hastalıkla ilişkili yorgunluk için kanıta dayalı farmakolojik uygulamalar bulunmamaktadır ancak farmakolojik olmayan yaklaşımlara ilişkin bir incelemede4, Romatoid Artrit hastalarında yorgunluğu azaltmada psikososyal ve fiziksel aktivite uygulamalarının önemli faydaları gösterilmiştir.
Yapılan çalışma, hastalığın tedavi planına eklendiğinde, bilişsel davranışçı yaklaşımların ve kişiselleştirilmiş egzersiz programlarının güvenli olduğunu ve yalnızca standart tedaviye kıyasla bazı hastalarda yorgunluk şiddetini ve etkisini iyileştirdiğini göstermiştir. Bilişsel davranışçı yaklaşımda; kişiye fayda sağlamayan bilişsel bozulmalara (düşünce, inanç, tutum) odaklanılır ve bunlar pozitif yönde değiştirilmeye çalışılır. Bireyin kendi problemlerine dair, kişisel olarak başa çıkma stratejileri geliştirilmesi hedeflenir.
Her iki uygulamada da, ruh sağlığıyla ilişkili yaşam ve uyku kalitesinde iyileşme gibi ek faydalar gözlemlenmiştir. Ayrıca, kişiselleştirilmiş egzersiz programının yaşam aktivitelerini iyileştirdiği ve iş sakatlığı ve depresyon semptomlarını azalttığı görülmüştür.
Romatoid Artritte fiziksel aktivite ve psikososyal uygulamaların meta-analizleri, yorgunluğun azalmasına yönelik etkileri ortaya koymaktadır.
İnflamatuar romatizmal hastalıklar için yapılan birkaç çalışma, birincil sonuçları olarak yorgunluğu hedef almıştır.
Romatoid Artritte, yorgunluk üzerine az katılımcıyla gerçekleştirilen birkaç çalışmada, fiziksel aktivitenin yorgunluk üzerinde olumlu etkileri olduğu görülmüştür5; ancak, terapi tamamlandıktan sonra katılımcılar takip edilmemiştir.
Yapılan çalışma, kişiselleştirilmiş egzersiz programı ve bilişsel davranışçı yaklaşımların, yorgunluğun oluşmasındaki birincil nedenleri hedeflemese de, yorgunluğun etkisini sürdüren faktörleri azalttığını göstermiştir.
Referans:
https://www.thelancet.com/action/showPdf?pii=S2665-9913%2822%2900156-4 Erişim tarihi: 18.11.2022
1: Repping-Wuts H, van Riel P, van Achterberg T. Fatigue in patients with rheumatoid arthritis: what is known and what is needed. Rheumatology (Oxford) 2009; 48: 207–09. Erişim tarihi: 18.11.2022
2: van Hoogmoed D, Fransen J, Bleijenberg G, van Riel P. Physical and psychosocial correlates of severe fatigue in rheumatoid arthritis. Rheumatology (Oxford) 2010; 49: 1294–302. Erişim tarihi: 18.11.2022
3: Dures E, Cramp F, Hackett K, Primdahl J. Fatigue in inflammatory arthritis. Best Pract Res Clin Rheumatol 2020; 34: 101526. Erişim tarihi: 18.11.2022
4: Cramp F, Hewlett S, Almeida C, et al. Non-pharmacological interventions for fatigue in rheumatoid arthritis. Cochrane Database Syst Rev 2013; 8: CD008322 Erişim tarihi: 18.11.2022
5: Katz P, Margaretten M, Gregorich S, Trupin L. Physical activity to reduce fatigue in rheumatoid arthritis: a randomized controlled trial. Arthritis Care Res (Hoboken) 2018; 70: 1–10. Erişim tarihi: 18.11.2022
M-TR-00002747
