Romatoid Artrit ve Ağrı Yönetimi

Romatoid Artrit hastaları, çoğunlukla eklemlerinde ağrı hisseder. Bu semptomları yönetmeye yardımcı olacak belirli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler, eklem ve kas ağrısını hafifletmeye, iltihabı azaltmaya ve genel hareket kabiliyetini geliştirmeye yardımcı olur.¹ 

RA ağrısının yönetiminde ilk adım, iltihaplanmanın yeterli düzeyde baskılanmasıdır. Bununla birlikte, RA hastalarında görülen ağrının birden fazla nedeni olabilmesi sebebiyle, genellikle farklı tedavileri bir arada kullanmak gerekir.²

Romatoid Artrit hastalarında görülen ağrılar, aşağıdaki durumlardan kaynaklanabilir:

• Eklemlerde oluşan iltihaplanma
• Kas zayıflığı sebebiyle eklemlerde kullanıma bağlı gelişen ağrı 
• Sekonder osteoartrit²

Romatoid Artrit hastaları, zamanla alevlenme belirtilerini erkenden fark edebilir. Düzenli alevlenmeler yaşayan hastanın, bu durumu hekimiyle paylaşması gerekir. Hekim ile yapılan görüşmelerde semptomları açıkça ifade etmek önemlidir. Hekim, bu şikayetlere göre tedavi veya doz planlamasını değiştirmek isteyebilir.²

Alevlenme döneminde RA hastaları, ilaçları reçete edilen dozlarda almaya devam etmenin yanı sıra aşağıdaki önerileri uygulayabilir:

• Hafif egzersizler yapabilir
• Etkilenen eklem üzerine havlu gibi ısıtılmış nesneler koyabilir
• Etkilenen eklem üzerine soğuk kompres yapabilir
• Aile ve arkadaşlarına durumları hakkında bilgi vererek yardım isteyebilir.³

Eklemlerde oluşan ağrı ve şişliği hafifletmek için eklemler, atel aracılığıyla desteklenebilir. Fizik tedavi veya ergoterapi uzmanları, doğru ateli seçme ve takma konusunda yardımcı olacaktır.¹ 

Eklemleri korumaya yönelik uygulamalar, Romatoid Artrit ağrısını yönetmeye ve günlük aktiviteleri daha kolay gerçekleştirmeye yardımcı olabilir. Artritli eklemler, itme, çekme veya bükme gibi hareketleri sağlıklı eklemler kadar rahat gerçekleştiremezler. Baston kullanımı, etkilenen diz veya kalça eklemine binen yükü hafifletmeye yardımcı olur. Kalın, yastık tabanlı ve bilekten destekli ayakkabılar, ayaklarda görülen ağrıyı azaltabilir.² Ağrı görülen eklemleri kullanırken zorlamamak önemlidir. Ağrıyı göz ardı etmek, ilerlemesine yol açabilir ve eklemlerde şekil bozukluğu oluşma riskini artırabilir.⁴

Kasları güçlendirmenin ve eklemlerdeki esnekliği korumanın temel yöntemi, fiziksel olarak aktif olmaktır. Fiziksel aktivite, eklemleri daha fazla hasardan da korur.¹ Güçlü kaslar, ağrılı eklemlerdeki yükü hafifletir. Önkolu güçlendirmeye yönelik yapılan egzersizler el ağrısını, temel bacak güçlendirme egzersizleri de diz ağrısını azaltacaktır.⁴  RA'lı hastalar, Romatoid Artritte yaygın olarak görülen yorgunluk nedeniyle egzersiz yapmakta zorlanırlar. Bununla birlikte, yüzme, tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi düşük tempolu egzersizler ağrıların hafiflemesine yardımcı olacaktır.² Egzersiz konusuyla ilgili detaylar için tıklayınız.

Eğer bir aktiviteyi gerçekleştirmek eklem ağrısına neden oluyorsa, o aktiviteyi yapma şeklini değiştirmek gerekir. Ağrıya rağmen aktiviteye devam etmek, ekleme zarar verebilir. Aktiviteyi tamamen bırakmak ise kullanılmaması sebebiyle eklemlerde sertliğe yol açabilir. Genel bir kural olarak söylemek gerekirse, aktivite yaptıktan sonra ağrı en az bir saat boyunca devam ederse, aktiviteyi yapma şekli değiştirilmelidir.

Örneğin:

• Dinlenme molaları verilebilir
• Egzersiz yaparken ayarlanabilir araçlar kullanılabilir
• Gün boyunca esneme ile hafif ve orta dereceli aktiviteler arasında geçiş yapılabilir
• Ayaklardaki ağrılar için uygun ayakkabı giyilebilir.⁴

Ağrılı eklemlere sıcak veya soğuk kompres uygulamak hastalar için faydalı olabilir.² Sıcak banyo, sıcak su torbaları ve ısı yastıkları, eklemlerdeki sertliği hafifletmeye ve rahatlatmaya yardımcı olabilir. Alevlenmeler sırasında ağrı duyulan bölgeyi uyuşturmak ve iltihabı azaltmak için de genellikle buz torbaları kullanarak soğuk kompres yapılabilir.¹ Ancak bu yöntemler, genellikle kısa süreli çözüm sağlar.²

Eklem hasarı çok şiddetliyse, ağrıyı önemli ölçüde gidermeye yardımcı olacak tek tedavi, eklemi cerrahi yöntemle değiştirmektir. Eklem replasmanı, diz ve kalçayı içeren şiddetli artrit hasarları için başarılı bir tedavi yöntemidir ve bazı durumlarda omuz, dirsek ve elde bulunan küçük eklemler için de uygulanabilir.²

Günlük hayatta uygulanabilecek öneriler

Büyük eklemler, küçük eklemlerden daha güçlüdür. Daha küçük ve daha zayıf eklemleri yalnızca o eklemlerle yapılabilecek belirli işler için kullanmak ve mümkün olduğunca büyük eklemleri kullanmayı tercih etmek önemlidir. 

Örneğin:

• Nesneler avuç açık olarak taşınırsa ağırlık önkola eşit olarak dağıtılmış olur.
• Çantayı elde taşımak yerine omzunuza takabilirsiniz. Eğer omuzlarda ağrı varsa sırt çantası kullanılmalıdır.
• Nesneleri kaldırmak yerine kaydırararak yer değiştirmeleri sağlanabilir.
• Sandalyeden kalkarken eller yerine bacak kaslarından destek alınmalıdır.⁴

Fermuar kulpları, uzun saplı ayakkabı çekecekleri, çanta ve valizlerdeki tekerlekler ve sandalye ve klozetlere oturup kalkmaya ya da yatağa uzanıp kalkmaya yardımcı olacak ekipmanlar da eklemlere yüklenen ağırlığı azaltabilir.¹

Parmaklar mümkün olduğunca kullanılmamaya çalışılmalıdır. Uzun süreli sıkıştırma veya kavrama hareketlerinden kaçınılması gerekir. Alet veya ekipman tutmak için minimum güç kullanılmalıdır. Ellerin yumruk yerine düz ve açık bir şekilde dinlendirilmesi yararlı olacaktır.

Kişi kendini doğru konumlandırır ve yapılacak görev için en uygun kasları kullanırsa, eklemlerdeki stresi de en aza indirebilir. Doğru vücut mekaniği, vücudu daha verimli kullanmayı sağlar.

• Ağır nesneler göğüs bölgesine yakın taşınmalı, ön kollardaki ağırlık desteklenmeli. Dirsekler vücuda yakın tutulmalı.
• Yerdeki eşyalar, önce dizleri kırıp çömelerek alınmalı. Bir sandalyeye oturarak eğilmek de yardımcı olabilir.
• Bir arabanın ön koltuğundan arka koltuğundaki nesnelere uzanmak gibi bükülme ve zorlayıcı pozisyonlardan kaçınılmalı.
• Yataktan kalkarken dönmeye yardımcı olması için karın kasları kullanılabilir.⁴

Sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olunması RA ile ilgili ağrı yönetiminde çok önemlidir:

• Yeterince uyumak, meditasyon gibi stres azaltıcı teknikleri kullanmak bunlar arasında sayılabilir.¹
• Beslenme şeklinin dengeli olması da önemlidir. Meyve, sebze, kepekli tahıllar ve yağsız proteinler, beslenme planına dahil edilmelidir.⁵ Beslenme ile ilgili detaylar için tıklayınız.
• Sigarayı mutlaka bırakmak ve sigara içilen ortamda bulunulmaması önerilmektedir.³

Referanslar

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rheumatoid-arthritis/in-depth/6-tips-to-manage-rheumatoid-arthritis-symptoms/art-20486824 Erişim Tarihi: 18.11.2022
2. https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/rheumatoid-arthritis-symptoms Erişim Tarihi: 18.11.2022
3. https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/rheumatoid-arthritis-pain-relief Erişim Tarihi: 18.11.2022
4. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rheumatoid-arthritis/in-depth/arthritis/art-20047954 Erişim Tarihi: 18.11.2022 
   

       M-TR-00002299