Tedavi

Romatoid Artrit için çeşitli tedaviler mevcuttur. Hızlı ve yoğun tedaviye ne kadar erken başlanırsa, tedavinin etkili olma ihtimali o kadar yüksek olur.¹

Romatoid Artrit için ana tedavi hedefleri, inflamasyonu (iltihabı) kontrol altına almak, ağrıyı  ve sakatlıkları azaltmak veya önlemektir.² 

RA tedavisinin amaçları şunlardır:

• İnflamasyonu durdurmak veya mümkün olan en düşük seviyeye indirmek (hastalığı remisyona sokmak).
• Semptomları hafifletmek.
• Eklem ve organ hasarını önlemek.
• Eklem işlevlerini ve fiziksel fonksiyonları iyileştirmek.
• Uzun vadeli komplikasyonları azaltmak.

Bu hedeflere ulaşmak için doktor şu stratejileri izleyecektir:

• İltihabı olabildiğince çabuk azaltmak veya durdurmak için erken ve agresif tedavi uygulamak,
• Remisyona ulaşmak için aktif inflamasyon belirtilerini yok etmek,
• İnflamasyonu mümkün olan en düşük seviyede tutmak.³

Hangi tedavinin uygulanacağı hastanın yaşı, genel sağlık durumu, tıbbi geçmişi ve hastalığın şiddeti gibi faktörlere bağlı olarak değişir.⁴

Romatoid Artriti tedavi etmenin üç ana yolu vardır:¹

• İlaç tedavisi
• Fizik tedavi
• Cerrahi tedavi

İlaçlar

Romatoid Artrit tedavisinde kullanılan ilaçlar aşağıdaki şekildedir:

• Ağrı kesiciler
• Steroid yapıda olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler)
• Steroidler (kortikosteroidler olarak da bilinir)
• Hastalığı Modifiye Eden Antiromatizmal İlaçlar (DMARD'lar)
• Geleneksel Sentetik DMARD’lar
• Biyolojik DMARD’lar
• Hedefe Yönelik Sentetik DMARD’lar

Romatoid Artrit tedavisinde birden fazla ilaç kullanılması gerekebilir. Bunun nedeni, farklı ilaçların farklı şekillerde çalışmasıdır. Hastalığın ve semptomların durumuna veya hastalığın ilerleme hızına bağlı olarak kullanılan ilaç tedavileri değişiklik gösterebilir.¹

Ağrı kesiciler¹

Ağrı kesiciler RA nedenli ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir, ancak genellikle kullanılan tek tedavi olmazlar.

Çok sayıda farklı ağrı kesici türü vardır ve RA hastalığı için uygun tedavi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu nedenle hastalığa uygun doğru ağrı kesici ile ilgili mutlaka bir hekime danışmak önemlidir.

Steroid yapıda olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler)

NSAİİ'ler ağrı, şişme veya eklemlere sertlik gibi inflamasyon (iltihap) nedenli semptomları kontrol altına almak için tek başlarına ya da ağrı kesicilerle birlikte de kullanılabilirler. 

Bu ilaçlar iltihap ve dolayısıyla ağrı, şişlik gibi semptomları azaltır ancak RA sürecinde ortaya çıkan eklem hasarını etkilemezler.⁵

Konuyla ilgili tüm sorularınız için doktorunuza danışınız.

Steroidler (kortikosteroidler)

Steroidler, Romatoid Artritin neden olduğu iltihabı, ağrıyı, şişliği ve eklemlerdeki tutukluğu azaltmaya yardımcı olur. Tablet olarak ağız yoluyla, ağrılı olan eklem içine doğrudan enjeksiyon ya da kas içine enjeksiyon şeklinde kullanılabilirler.¹

Genellikle bir alevlenme sırasında veya DMARD tedavisinin etki etmesini beklerken ara dönemde inflamasyonu ve ağrıları kontrol altına almak için kullanılırlar. Kortikosteroidlerin uzun süreli kullanımı, kilo alımı, osteoporoz ve cilt incelmesi gibi ciddi yan etkilere neden olabileceğinden dolayı kısa süreli kullanılır. Doktor tarafından tavsiye edilmedikçe steroidler bırakılmamalı veya dozu değiştirilmemelidir. Steroidleri aniden durdurmak tehlikeli olabilir.²

Hastalık modifiye eden anti-romatizmal ilaçlar (DMARD'lar)

DMARD’lar hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar anlamına gelir. Bağışıklık sistemini baskılayarak RA’yı yavaşlatabilir veya ilerlemesini durdurabilirler.⁴

Kullanılan DMARD tek başına iltihabı kontrol altına almaya yetmez ise, farklı bir DMARD denenebilir veya başka bir DMARD tedaviye eklenebilir.⁵

Üç tür DMARD vardır¹:

• Geleneksel Sentetik DMARD'lar (csDMARD olarak adlandırılır)
• Biyolojik DMARD’lar (bDMARD olarak adlandırılır)
• Hedeflenen Sentetik DMARD'lar (tsDMARDS olarak adlandırılır)

Geleneksel sentetik DMARD'lar kullanıldıktan sonra etkilerinin ortaya çıkması biraz zaman alabilir. Bu süre zarfında ilacı almaya devam etmek çok önemlidir.¹ İlaçların etki etmeye başlamaları birkaç hafta veya ay sürebilir. csDMARD kullanan hastalarda karaciğerin etkilenme ihtimalinden dolayı düzenli testleri yaptırması gerekir. Bu ilaçlar nedeniyle baskılanan bir bağışıklık sisteminin enfeksiyona açık olduğu ve çeşitli başka yan etkilerin de ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.

csDMARD'lar ile hastalık kontrol altına alınamaz ise biyolojik DMARD’lar ve hedefe yönelik sentetik DMARD’lar kullanılabilecek tedavi seçenekleri arasındadır. bDMARD’lar tek başlarına veya csDMARD’lar ile birlikte kullanılabilir.⁴ 

Biyolojik DMARD’lar, genetiği ve yapısı değiştirilmiş proteinlerdir. bDMARD’lar evde cilt altı (SC) enjeksiyon yoluyla ve/veya bir tıp merkezinde damar yoluyla (IV) alınabilir. tsDMARD’lar ise ağız yoluyla alınabilir.⁵ Romatoid Artrit iltihabında kilit rol oynayan bağışıklık sisteminin belirli kısımlarını bloke ederler. Farklı biyolojikler, bağışıklık sisteminin farklı kısımlarını hedefler.  Bu ilaçlar, iltihabı, eklem ağrısını ve şişliği etkin ve hızlı bir şekilde kontrol altına alabilirler. 

Fizik tedavi ve Ergoterapi

Fizik tedavi ve ergoterapi RA hastalarının günlük yaşamında büyük bir fark hissettirebilir. Romatoid Artrit tedavi planında önemli yerleri vardır.

Fizik tedavi uzmanları, egzersiz planı verebilir, ısı ve buzun nasıl kullanılacağını öğretebilir ve terapötik masaj yapabilir.

Ergoterapistler, yemek pişirmek veya bilgisayar kullanmak gibi günlük işleri yapmaya yardımcı olur ve bunları yapmanın daha kolay yollarını gösterir.^1,5 

Egzersiz, Eklem Ağrısı ve Romatoid Artrit

Eklemler sert ve ağrılı olduğunda egzersiz yapmak çok zor olsa da, RA'lı bir kişinin düzenli egzersiz yapması kendisi için yapabileceği en iyi şeylerden biridir. İlaç tedavilerine ek olarak, ağrı ve sakatlığı azalttığı kanıtlanmış kendi kendine yönetim stratejileriyle semptomlarını yönetebilir ve günlük hayattaki aktiviteleri sürdürmeye devam edebilirler. Düzenli egzersiz RA kaynaklı ağrıları azaltabilir.

• Egzersiz yapan kişilerin, Romatoid Artrit olsun ya da olmasın daha uzun yaşama ihtimalleri yüksektir.
• Düzenli egzersiz RA kaynaklı ağrıları azaltabilir.
• Kemikler güçlenir. Özellikle steroid alan RA'lı kişilerde kemik erimesi görülebildiği için güçlü kemikler önemlidir. 
• Daha güçlü kaslar daha iyi hareket etmeye yardımcı olur.
• Ruh hali ve enerji seviyesi yükselir.⁵

Ameliyat Ne Zaman Gereklidir?

Romatoid Artritten kaynaklanan eklem hasarı şiddetli hale geldiğinde ameliyat yardımcı olabilir. Zamanla büyük eklem hasarları oluşursa ve eklem ağrısı ve iltihabı dayanılmaz hale gelirse ameliyat seçeneği düşünülebilir. Diz, kalça, bilek ve dirseğin eklem replasmanları bu ameliyatlar arasında sayılabilir. Cerrahi, ağrıyı ve hareket kabiliyetini önemli ölçüde iyileştirebilir.^1,5,6 

Doktorunuzla konuşurken aşağıdaki soruları sormayı ihmal etmeyin;

• Olumlu ve olumsuz etkileri nelerdir?
• Olası komplikasyonlar nelerdir?
• İyileşmem ne kadar sürecek?
• Fizik tedaviye ihtiyacım olacak mı?
• Ameliyat olan eklemi ne kadar süre kullanabilirim?⁵

Referanslar

1. Smolen, J. S., Landewé, R. B., Bergstra, S. A., Kerschbaumer, A., Sepriano, A., Aletaha, D., ... & van der Heijde, D. (2022). EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs: 2022 update. Annals of the Rheumatic Diseases. Erişim tarihi: 18.11.2022
2. https://www.nhs.uk/conditions/rheumatoid-arthritis/treatment/ Erişim tarihi: 18.11.2022
3. https://www.arthritis.org/diseases/rheumatoid-arthritis Erişim tarihi: 18.11.2022
4. https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/rheumatoid-arthritis-basics Erişim tarihi: 18.11.2022
5. https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/understanding-rheumatoid-arthritis-treatment Erişim tarihi: 18.11.2022
6. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rheumatoid-arthritis/diagnosis-treatment/drc-20353653 Erişim tarihi: 18.11.2022

      M-TR-00002299